Voordat je zwanger bent kan het heel fijn zijn al bepaalde dingen met je partner goed besproken te hebben. Hoe zien jullie het voor je met verlof, werk en financiën, wat denk je dat je nodig zal hebben tijdens de zwangerschap, zijn er zaken die je anders zou willen voordat je zwanger bent zoals woonruimte, werk etc.?

Maar ook, hoe zien jullie de opvoeding en de taakverdeling? Durf alles te bespreken en open en eerlijk naar elkaar te zijn, dan ben je zo goed mogelijk voorbereid. Heb je geen partner, zoek dan fijne mensen in je omgeving waarmee je je samen kan voorbereiden op wat komen gaat.

Heb je een kinderwens start dan direct met de inname van foliumzuur (vitamine B11) ook de eerste drie maanden van de zwangerschap moet je elke dag 400 microgram foliumzuur nemen. Deze vitamine is belangrijk voor de aanmaak van rode bloedcellen en de werking van het zenuwstelsel. Een tekort kan ernstige afwijkingen bij je (ongeboren) kindje veroorzaken. Je huisarts en je verloskundige zullen je hier ook op wijzen.  Foliumzuur supplementen kan je bij elke drogist verkrijgen of online bestellen.

Gebruik je medicijnen op recept en heb je een kinderwens? Wees je er dan van bewust dat bepaalde medicatie van invloed kan zijn op je vruchtbaarheid en zwangerschap. Je huisarts kan je hierover informeren, op de site van Lareb kan je ook nakijken of de medicatie die je neemt mogelijke risico’s met zich meebrengt.

Overgewicht kan je hormoonhuishouding in de war schoppen en daardoor je vruchtbaarheid beïnvloeden. Dit geldt voor mannen en vrouwen.  Daarom is het van belang op een gezond gewicht te zijn of te komen als je een kind wil krijgen en zwanger wil worden. De praktijkondersteuner van je huisarts kan je hierin adviseren.

Alcohol kan bij zowel mannen als vrouwen een negatief effect hebben op je vruchtbaarheid en daarmee de kans om zwanger te worden verkleinen. Bij vrouwen kan drinken vóór de zwangerschap ook het risico op problemen tijdens de zwangerschap vergroten en negatieve gevolgen hebben voor de ontwikkeling van je kindje. Reden genoeg om dat glaasje te laten staan als je een kinderwens hebt. Merk je dat je het lastig vindt alcohol te laten staan? Zoek hulp, bijvoorbeeld via je huisarts.

Komen er in jouw familie of die van je partner bepaalde erfelijke ziektes voor, of ben jij of je partner drager daarvan? Maak dan een afspraak met je huisarts vóórdat je probeert kinderen te krijgen. In sommige gevallen kan DNA-onderzoek nodig zijn om te kijken of jij/jullie meer kans hebben om een ziekte door te geven.

Proberen zwanger te worden is een spannend proces, je weet nooit wanneer het raak is en bij de een duurt het soms wat langer dan bij de ander. Het is helemaal niet gek dat je daardoor af en toe stress ervaart. Des te meer reden om extra goed voor jezelf te zorgen en dingen te doen waar je blij van wordt. Lekker sporten, afspreken met vrienden/vriendinnen of juist een avondje op de bank, doe wat het ook maar is dat zorgt dat jij lekker in je vel zit.

Het spreekt voor zich dat roken en drugs gebruiken niet gezond zijn, maar in de periode dat je een kind krijgt of wil krijgen zijn ze helemaal een no go. Ze beïnvloeden je vruchtbaarheid negatief (voor zowel vrouwen als mannen) en zijn zeer schadelijk voor het kindje in je buik. Geef je borstvoeding dan kunnen schadelijke stoffen op die manier bij je kindje terecht komen en zijn of haar gezondheid nadelig beïnvloeden. Ook als je de fles geeft is roken zeer schadelijk voor je eigen gezondheid. Stoppen met een verslaving of gewoonte kan ontzettend lastig zijn, soms wil je wel maar lukt het gewoon niet, dat is niets om je voor te schamen. Wist je dat je huisarts of praktijkondersteuner je hier gratis bij kan helpen, ook een stoppen met roken coach wordt vaak vergoed door de verzekering. Dus schroom niet om de telefoon te pakken en een afspraak te maken.

Slaap is het fundament onder je gezondheid, het zorgt voor herstel en is van belang om emoties en indrukken van de dag te verwerken. Gemiddeld heb je 7 à 8 uur slaap per nacht nodig. Om lekker te kunnen slapen helpt het om:

• Overdag een half uurtje te bewegen; wandelen, fietsen, sporten
• Een lichte avondmaaltijd te eten
• Na 20.00 uur s ’avonds geen snacks of alcohol meer
• Twee uur voor het slapen geen beeldschermen (telefoon, televisie, computer)
• Slapen in een koele en donkere slaapkamer (gebruik eventueel een slaapmasker.

Richting het einde van de zwangerschap en gedurende het eerste jaar met een baby kan je soms flink op slaap inleveren. En dat geldt niet alleen voor de moeders maar ook voor de partners. Overdag een powernap kan helpen, het liefst voor 15.00 uur s ’middags en niet langer dan 25 minuten, op die manier zit het je slaap in de avond niet in de weg. Slaap je langere tijd onvoldoende? Zorg goed voor jezelf en kijk wie of wat je kan helpen.  Als jij als ouder/verzorger uitgerust bent, kan je ook beter voor je kindje zorgen.

Gezonde voeding is altijd belangrijk of je of je een kind wilt krijgen, een kind verwacht of net een kind hebt gekregen. Het geeft je lichaam de bouwstoffen en vitaminen die het nodig heeft en vergroot daarmee de kans op een gezond kind. Daarnaast helpt een gezonde leefstijl je goed in je vel,  energiek en happy te voelen.

Gezond eten hoeft niet ingewikkeld te zijn. Als je zoveel mogelijk vers en onbewerkt eet met lekker veel groenten, fruit en volkorenproducten ben je al een heel eind. Een handige tip; verse producten liggen vooral in de buitenring van de supermarkt, let maar eens op. Een andere slimme tip: door je groenten niet alleen bij de avondmaaltijd te eten maar de hele dag door kom je al snel aan de aanbevolen 250 gram. Maak bijvoorbeeld in de ochtend een smoothie met wat spinazie, eet tussendoor rauwkost zoals worteltjes en snoeptomaatjes. Of wat dacht je van een salade bij de lunch, of een lekkere, zelfgemaakte groentesoep.

Inspiratie nodig? Kijk eens op allerhande.nl voor snelle en gezonde recepten.  Verder zijn volkoren producten, goede vetten en voldoende eiwitten uit zuivel, vlees, vis en peulvruchten en bonen van belang. Ben je vegetariër of veganist? Let er dan op dat je voldoende eiwitten, ijzer, vit B11 en vit B1 binnenkrijgt. De schijf van vijf is een fijne leidraad, op de site van het voedingscentrum vind je daar meer informatie over.

Slik tijdens je zwangerschap en bij voorkeur al daarvoor 400 microgram foliumzuur (vitamine B11). Deze vitamine is belangrijk voor de aanmaak van rode bloedcellen en de werking van het zenuwstelsel. Een tekort kan ernstige afwijkingen bij je (ongeboren) kindje veroorzaken. Je huisarts en je verloskundige zullen je hier ook op wijzen.  Foliumzuur supplementen kan je bij elke drogist verkrijgen of online bestellen.

Gezond eten is altijd belangrijk en tijdens je zwangerschap des te meer. Volg daarom de voedingsadviezen rondom de zwangerschap zo goed mogelijk op. Dat betekent in de basis volop groente, fruit, volkorenproducten, peulvruchten en 2x in de week vis (waarvan 1x vette vis zoals zalm).  Pas daarnaast op met rauwe producten van vlees, vis, eieren of kaas. Op de site van het Voedingscentrum vind je een handig overzicht van wat je het beste wel en niet kan eten.

Zwanger zijn is topsport, elke dag vinden er miljoenen celdelingen plaats in je lichaam en dat kost energie. Zorg dus goed voor jezelf en bouw rustmomenten in, ga bijvoorbeeld elke middag even een half uurtje liggen en zorg dat je op tijd in bed ligt. Luister naar je lichaam en stop meteen als dingen te veel voelen.

Ook al zit je kindje in je buik toch kan je er dagelijks mee contact maken. Als moeder doe je dat vaak automatisch al en papa kan het natuurlijk ook. Leg bijvoorbeeld je handen op je buik en praat en zing tegen je kindje. Vanaf week 24 kan je kindje je horen en zal jullie stemmen steeds meer gaan herkennen. Vanaf week 27 heb je grote kans dat het naar je hand toekomt en er tegenaan schopt of gaat liggen.

Ons lichaam is gemaakt om te bewegen. Voldoende beweging draagt bij aan een goede fysieke en mentale gezondheid zorgt dat je beter slaapt, geeft energie en houdt je spieren soepel en je botten sterk. Daarnaast is het ook nog 1 van de beste oppeppers voor je humeur. Hoeveel je moet bewegen verschilt per persoon en wat je fijn vindt. Een goede richtlijn is minimaal dertig minuten per dag matig intensieve inspanning zoals wandelen of fietsen en 2x in de week spierversterkende oefeningen. Ben je zwanger of net bevallen? Houd je aan de adviezen van je verloskundige.

Alcohol vermindert de vruchtbaarheid en is zeer schadelijk voor je ongeboren kindje als je zwanger bent. Ook na de geboorte is het beter om matig te zijn met alcohol . Zo nemen gezondheidsrisico’s al toe met 1 glas alcohol per dag. Tegenwoordig zijn er veel lekkere alcoholvrije drankjes verkrijgbaar, je kan ze ook zelf maken. Merk je dat je het lastig vindt om te stoppen met drinken? Ook hier geldt; wees niet bang om hulp te vragen

We zijn allemaal afhankelijk van de relaties om ons heen voor steun, plezier, troost en hulp. Dat geldt alleen nog maar meer als er een kindje op komst is of er al is. Ze zeggen niet voor niets it takes a village to raise a child. Hoe staat het met de relatie(s) in jouw leven? Maak voldoende tijd vrij voor de dierbaren mensen om je heen, samen sta je sterk. Ga bijvoorbeeld na bij welke vrienden, kennissen of familie je om welke hulp kan vragen – op het moment dat je de hulp nodig hebt en misschien niet zo lekker in je vel zit is het lastiger te bedenken wie je wat kan vragen – maak er dus tijd voor om samen in kaart te brengen wie je om welke hulp kan vragen – en bespreek het.

Roken is zeer schadelijk voor jezelf en het kindje in je buik. Tijdens de zwangerschap is roken daarom af te raden. Merk je dat je het lastig vind te stoppen? Dat is niets om je voor te schamen praat met je verloskundige en/of huisarts zij kunnen je helpen je verslaving te doorbreken.

Borstvoeding bevat alle voedingsstoffen die je baby nodig heeft om te groeien. Daarnaast is het rijk aan bestanddelen die belangrijk zijn voor het immuunsysteem. Als je de mogelijkheid hebt geef je kindje dan dus bij voorkeur borstvoeding. Bij veel moeders gaat de opstart daarvan soms wat moeizaam, of er zijn omstandigheden rondom de bevalling die de borstvoeding bemoeilijken, mocht dat het geval zijn dan kan een lactatiedeskundige uitkomst bieden. Als partner van een borstvoedende vrouw kan je ondersteuning bieden. Kan of wil je geen borstvoeding geven? Voel je daar zeker niet schuldig om, ook met flesvoeding wordt je kindje prima groot.

Alle kinderen willen gezien en gehoord worden en voelen dat hun ouders/verzorgers in hun behoeftes voor zien. Emotioneel beschikbaar zijn betekent dat je goed kijkt, luistert en vooral aandacht hebt voor je kind, dat maakt dat ze zich veilig voelen en vanuit die veiligheid de wereld stap voor stap kunnen ontdekken. Hoe jonger je kindje is, hoe meer het jou nodig heeft. Daarbij is het heel normaal dat je als ouders niet altijd die volle aandacht voor je kinderen hebt, soms heb je simpelweg andere dingen aan je hoofd. Een mobiele telefoon kan bijvoorbeeld je aandacht weghouden van de signalen die je baby afgeeft. Deze kan je beter wegleggen als je bij je kind bent.

Merk je dat je het structureel lastig vindt om emotioneel beschikbaar te zijn? Bijvoorbeeld door stress of omdat je zelf die liefdevolle aandacht in je jeugd gemist hebt? Praat erover met je partner of een hulpverlener, het is nooit te laat om stappen te nemen op weg naar verandering.

Vaste ritmes in de dag zorgen voor structuur, houvast en voorspelbaarheid wat kinderen vaak erg prettig vinden. Zo kan een vast bed ritueel helpen om je kindje makkelijker in slaap te laten vallen, en zorgen vaste eettijden dat het voldoende eet.

Voor jou als papa/mama is een beetje structuur ook helemaal niet gek, zeker nu je zoiets onvoorspelbaars als een kindje hebt. Kijk welke structuren voor jou fijn werken, bijvoorbeeld elke dag op dezelfde tijd gaan slapen en opstaan, op vaste dagen sporten, enzovoort.

Gezonde voeding is belangrijk voor kindjes die opgroeien. In elke fase hebben ze wat anders nodig, zeker als je kindje nog heel klein is. In de basis kan je uitgaan van vers en onbewerkt eten met lekker veel groente en fruit. Verder zal het consultatiebureau je informatie meegeven over wat je kindje nodig heeft of kijk op de site van het Voedingscentrum.

Wist je dat onderzoek blijkt dat kinderen minder snel verkouden zijn als ze veel buiten spelen? Ook zorgt het zonlicht voor de aanmaak van vitamine D. Bovendien vinden kinderen het vaak heerlijk buiten te spelen; bloemetjes en insecten om aandachtig te bestuderen, modderplassen om in te spelen en een grasveld om te voetballen, het is allemaal leuk. Neem je kindje daarom elke dag lekker mee naar buiten, ook als baby’tje. Bijkomend voordeel, van de frisse lucht knap je zelf ook meteen op.

Hoe klein of groot je kindje ook is praten, voorlezen en zingen is altijd een goed idee. Het helpt om de taalontwikkeling te stimuleren. Je kindje ontdekt door jou te horen praten en zingen sneller klanken en ritmes van taal en muziek. Dat geeft ze later een enorme voorsprong bij het leren lezen op de basisschool. Daarnaast is het een fijne manier om de band tussen jullie beiden te versterken, dus haal die boekjes maar tevoorschijn.

Hoeveel beeldschermtijd gezond is verschilt per kind en per leeftijd, er zijn geen harde regels voor, wel aanbevelingen. Zo kan je een kindje tot twee jaar beter helemaal geen schermen laten kijken en kinderen van twee tot vier jaar maximaal dertig minuten per dag. Kijk ook vooral naar hoe jouw kind reageert en wat je ze aanbiedt. Sommigen kinderen kunnen prikkelbaar worden van (te veel) filmpjes of spelletjes, andere juist heel sloom. Let ook op je eigen schermgebruik – kinderen leren van wat ze zien bij hun ouders.

Help je kind bij het benoemen van wat hij voelt. Hoe klein je kindje ook is. Zeg dingen als: je voelt je verdrietig, hè, ik zie traantjes in je ogen. Klopt dat? Of: Klopt het dat je boos bent? Ik zie je gebalde vuistjes. Laat zien dat die gevoelens oké zijn en dat je er voor hem of haar bent.

Gevoelens en emoties leren benoemen zorgt ervoor dat jouw kind later goed om kan gaan met stress en tegenslag. Daarnaast geldt dat hele jonge kinderen zichzelf nog niet kunnen troosten als zij huilen; daar hebben ze jou als ouder voor nodig. Iedere keer dat jij je kind liefdevol troost help je verbindingen in zijn of haar hersenen aan te maken. Verbindingen die ervoor zorgen dat jij en je kind zich gezond hechten en die je kind leren omgaan met lastige emoties, spanning en stress.

Wist je dat knuffelen een basisbehoefte is van een baby? Liefdevolle aanrakingen en huidcontact zijn goed voor de gezondheid van kinderen, het helpt onder andere bij de ontwikkeling van het emotionele brein. Pak als ouders je kindje dus zo vaak mogelijk op en houd het dicht bij je, het liefst met huid op huidcontact. Tijdens het knuffelen komt oxytocine vrij, een hormoon wat zorgt voor een veilig, rustig en geborgen gevoel bij je kindje én bij jullie een win win situatie dus. Door liefdevolle aandacht en aanraking wordt de hartslag van de baby ook regelmatiger. En wist je dat je baby in de buik al stemmen kon herkennen van zowel de vader als de moeder? Na de geboorte zal het horen van vertrouwde stemmen zorgen voor een gevoel van veiligheid.

Veel ouders voelen zich regelmatig onzeker: doe ik het wel goed? Of hebben het gevoel dat anderen negatief over hun ouderschap praten of denken. Maar iedere ouder heeft ‘positieve ouderervaringen’ nodig: dat je trots bent op jezelf en wat je doet, als ouder van je kind. Stel jezelf af en toe de vraag: Welke dingen doe jij goed als ouder? Waar ben je trots op?

Schroom ook niet om hulp te vragen. Het ouderschap is mooi, maar ook behoorlijk pittig. Loop je daarom tegen dingen aan? Vraag hulp aan de mensen om je heen, je huisarts, verloskundige of andere professionals. Weet ook dat er vrijwilligersorganisaties zijn die kunnen helpen zoals Home Start of Buurtgezinnen.

Een fijne thuissituatie waar harmonie, liefde en rust heerst zijn belangrijk voor een veilige start.  Dat begint bij de relatie die je met je partner hebt. Als je een team bent en goed met elkaar kunt praten geeft dat een goede basis voor je kind.  Merk je dat je samen tegen dingen aan loopt? Dit is een goed moment ze op te lossen, vraag om hulp als je daar behoefte aan hebt.

Alle kinderen groot en klein, hebben behoefte aan duidelijk en voorspelbaar gedrag van hun ouders/verzorgers. Dat geeft ze een veilige basis van waaruit ze tot emotioneel stabiele volwassenen uit kunnen groeien. Daarom is het als ouder heel belangrijk om zelf in balans te zijn door ook goed voor je eigen emotionele behoeftes te zorgen. Merk je dat je (te) vaak uit je slof schiet, of worstelt met emotionele bagage? Blijf er niet te lang mee rondlopen en zoek hulp.

Wordt het je allemaal even te veel? Weet dat alle ouders er weleens doorheen zitten en hulp kunnen gebruiken. Er is vast wel iemand in de buurt zoals een buurvrouw, vriend(in) of tante waar je je verhaal aan kwijt kan of die kan helpen met de zorg voor jouw baby of peuter. Je bent écht nog steeds een goede ouder als jij en je kind ook buiten het gezin iemand hebben op wie jullie kunnen steunen.

Stress, spanning, ruzies, gevoelens van onmacht of onzekerheid: het overkomt iedere ouder. Schaam je niet, voel je niet schuldig. Zoek steun of hulp bij betrouwbare mensen om je heen. Daarmee bied je óók voor je kind een warme, veilige omgeving.

Anoniem bellen of chatten met iemand kan ook. Kijk hieronder bij ‘Een luisterend oor of advies nodig? Gewoon doen!’.

Heb je zelf als kind thuis te weinig veiligheid, liefdevolle zorg en aandacht gehad? Of heb je last van nare herinneringen uit je eigen kindertijd? Je bent niet de enige ouder die hiermee te maken heeft. Als je zelf geen goed voorbeeld gehad hebt, kan het lastig zijn om vertrouwen te hebben in jezelf als ouder. Praat erover met iemand die je vertrouwt.

Wist je dat de meeste ouders met eigen nare jeugdervaringen zelf wel een goede en liefdevolle ouder voor hun kind (kunnen) zijn? Het belangrijkste is dat je jouw valkuilen en gevoeligheden herkent bij jezelf en erover praat. Het helpt als je je bewust bent van het effect dat je eigen jeugdervaringen hebben (gehad) op jou. Daarmee kun jij het verschil maken voor jouw kind!

Soms is het lastig om je te verplaatsen in je kind, vooral als hij of zij gedrag vertoont dat je lastig vindt. Bedenk: je kind wil vooral jouw liefde en waardering. Zijn gedrag is er niet op gericht om jou af te wijzen of te pesten. Een voorbeeld: Stel, je wordt gek van je huilende baby of peuter. Het kan jou helpen te weten dat het huilgedrag een manier van je kind is om contact met jou te maken. Op dat moment kan hij of zij dat niet op een andere manier. Jouw reactie op het gehuil is zó belangrijk. Door je kind te troosten en te kalmeren zie en hoor jij je kind echt.

Vind je het moeilijk om je te verplaatsen in je kind en zijn of haar gedrag te begrijpen als manier om je liefde te vragen? Of denk je vaak: mijn kind doet dit expres om mij uit te testen of mijn kind houdt niet (genoeg) van mij? Dan kan het zijn dat je je door het gedrag afgewezen, boos of schuldig voelt of je misschien schaamt. Dit overkomt meer ouders en het heeft vaak te maken met eigen jeugdervaringen of hoe (on)zeker je je voelt in je ouderschap. Als je dit herkent: bespreek het eens met je huisarts of met iemand anders die iets weet over ouder-kind-relaties. Er zijn allerlei mogelijkheden in Nederland om ouders hierbij te ondersteunen. Zie ook hieronder bij een luisterend oor of advies nodig

Heb je last van veel stress in je gezin of heb je behoefte aan (tijdelijke) ondersteuning bij je ouderschap? Vraag bij het consultatiebureau (Jeugdgezondheidszorg/GGD) of bij het Centrum voor Jeugd & Gezin (CJG) in jouw buurt naar mogelijkheden voor steun bij ouderschap. Bedenk: het is NOOIT te vroeg om steun te vragen, zeker niet als het gaat om zoiets belangrijks als jouw ouderschap en je relatie met je kind(eren).

• Ben je in jouw buurt op zoek naar hulp bij het opvoeden? Op de website www.opvoeden.nl/cjg kun je jouw gemeente invullen, en vind je de website en het telefoonnummer van de organisatie waar jij terecht kunt.
• Ouders met kinderen van 0-4 jaar kunnen bij de Ouderchat van de Groeigids (GGD) terecht om vragen te stellen aan jeugdverpleegkundigen.
• Voor mensen die behoefte hebben aan een luisterend oor of een goed gesprek is de luisterlijn bereikbaar via: 0900 0767 en chat.
• Voor als jij meer dan anders last hebt van angst, somberheid of andere klachten kun je bellen met Mind Korrelatie. Bereikbaar via: 0900 1450 en via de chat.
• Even sparren over alles rondom ouderschap en opvoeding kan met iemand van De Oudertelefoon. Bel dan met 085 130 46 58 of kom in contact via de chat.
• Kun je als gezin wel wat laagdrempelige hulp gebruiken? Dan is een van onderstaande initiatieven misschien iets voor jou:

www.buurtgezinnen.nl

www.steunouder.nl

www.meeleefgezin.nl

www.home-start.nl

www.samen-oplopen.nl